Kan ik een DNA-test doen om achter mijn etniciteit te komen?
Ja, je kunt een DNA-test doen om achter je etnische afkomst te komen. De beste DNA-tests geven je gedetailleerde informatie over de regio’s waar je voorouders vandaan komen, en soms zelfs ook over de etnische migratiepatronen van je voorouders. Misschien kom je erachter dat, hoewel je grotendeels Oost-Europees bent, je voorouders eerst langs de West-Europese kustlijn leefden en in de loop van de tijd zijn gemigreerd.
Essentieel om te onthouden, echter, is dat DNA-tests geografische regio’s aanwijzen in plaats van landen. Dit komt omdat landen door de tijd heen veranderen: een land dat in de 17e eeuw bestond, bestaat misschien niet meer op de huidige wereldkaart. Daarom zie je vaak etnische regio’s als Sub-Sahara Afrika of het Arabisch Schiereiland.
Waarom zou je een DNA-testkit moeten overwegen?
Velen van ons hebben een sterk verlangen om onszelf beter te leren begrijpen door ons te verbinden met ons verleden. Het concreet verkennen van je familiaire achtergrond is een van de beste manieren om dit te doen.
Het kopen van een DNA-testkit is een stap in de richting van zelfontdekking. Gelukkig is de wetenschap op dit gebied de afgelopen jaren verder verbeterd en omvat nu een aantal commercieel beschikbare en betaalbare opties.
Een DNA-testrapport geeft je een duidelijker beeld van wie je bent en waar je vandaan komt – en biedt meer inzicht door middel van bronnen, waar je in wezen onmogelijk toegang toe hebt.
Hoe nauwkeurig zijn afkomst DNA-tests?
Hoewel de wetenschap achter het genetisch testen vanuit huis relatief nieuw is, hebben aanbieders in deze branche in zeer korte tijd een heel lange weg afgelegd. In feite bieden deze bedrijven doorgaans een nauwkeurigheid van meer dan 90% bij het identificeren van onze genetische varianties.
De nauwkeurigheid van je resultaten is afhankelijk van een aantal factoren, waaronder:
- De kwaliteit van het geleverde DNA-monster
- Het exacte type test waarmee je DNA wordt getest
- Het aantal biogeografische regio’s dat door een aanbieder wordt bestreken
- De grootte van de referentiedatabase van een aanbieder
Wat het eigenlijke laboratoriumwerk betreft, is er een kleine marge voor onnauwkeurigheid. Wanneer aanbieders miljoenen locaties in je DNA beoordelen, kunnen ze ongeveer 1000 fouten maken, wat kan worden weerspiegeld in je resultaten. (Deze benadering is ook van toepassing op bedrijven, die genetische gezondheidsscreenings aanbieden, zoals 23andMe, Helix en Orig3n.)
Dit kan verklaren waarom je resultaten bijvoorbeeld kunnen aantonen dat je deel uitmaakt van een etnische groep, die je nooit had verwacht of zelfs waarom eeneiige tweelingen verschillende resultaten kunnen krijgen.
Een andere factor om rekening mee te houden is dat er in bepaalde delen van de wereld weinig genetische variatie is. Het VK is hier een goed voorbeeld van. Iemand denkt misschien dat zijn of haar afkomst uitsluitend Engels is. Engeland lijkt echter genetisch sterk op Ierland. Een mogelijke testfout kan dus een gevolg zijn van de overeenkomsten tussen twee plaatsen.
Je moet ook rekening houden met het feit dat we de helft van ons DNA van onze moeder en de andere helft van onze vader krijgen. Dat betekent dat er altijd een kans is dat iemand geen DNA krijgt van bepaalde familieleden.
Zelfs als je bent opgegroeid met verhalen over je verre Joodse voorouders, is het dus mogelijk dat deze afkomst mogelijk niet in je eindrapport verschijnt. Het is echter belangrijk om te weten dat dit niet betekent dat de DNA-testresultaten onnauwkeurig zijn. Zo werkt DNA gewoon.
Hoe gaan DNA-tests verder in hun ontwikkeling?
DNA-testen hebben in korte tijd grote sprongen gemaakt. De wetenschap evolueert voortdurend, er wordt altijd nieuw onderzoek uitgevoerd en methodieken en technologieën verbeteren constant.
Dienovereenkomstig worden bedrijven steeds beter in het inschatten van, onder andere:
- De percentages van je etniciteit
- Waar je familieleden woonden
- De gemeenschappelijke voorouders van biogeografische groepen
MyHeritage biedt nu bijvoorbeeld extreem nauwkeurige, genetische gezondheidsrapporten. Andere bedrijven, zoals 23andMe, AncestryDNA en FamilyTreeDNA worden steeds beter in het bepalen van de migraties van je voorouders gedurende generaties.
Belangrijk is dat testaanbieders elke nieuwe DNA-set voortdurend vergelijken met de bekende referentiegroepen, die ze in hun bestaande sets met gebruikersdata hebben. Deze veranderen en groeien voortdurend. Dat betekent dat een test, die drie jaar geleden werd uitgevoerd, vandaag waarschijnlijk andere resultaten kan geven, omdat meer personen hun persoonlijke informatie hebben toegevoegd.
Dit is ook de reden waarom abonnementen belangrijk kunnen zijn, omdat veel bedrijven je op de hoogte houden wanneer er nieuwe, persoonlijk relevante gegevens beschikbaar zijn. AncestryDNA bijvoorbeeld, werkt je rapport automatisch bij wanneer er nieuwe informatie binnenkomt.
Drie soorten DNA-tests
De drie meest voorkomende genealogische tests zijn de autosomale, mtDNA- en Y-DNA-test. Elk van deze test geeft verschillende genetische informatie. Houd er rekening mee dat niet elk bedrijf alle drie de tests aanbiedt.
Autosomaal DNA
Dit is het DNA-type dat in de branche het meest wordt getest. Autosomen zijn de chromosomen, die je hebt geërfd van beide ouders, waardoor het een ideale test is voor het ontdekken van je erfgoed en voorouders van maximaal tien generaties terug. Autosomale DNA-analyse is meestal uiterst nauwkeurig.
mtDNA
Mitochondriaal DNA (mtDNA) is het DNA dat exclusief van je moeders zijde wordt doorgegeven. Wanneer ze onder een microscoop worden geplaatst, tonen je resultaten genetische informatie van je moeders zijde van de familie (moederlijke afstamming). Niet elk bedrijf biedt deze test aan.
Y-DNA
Dit is het type DNA dat wordt geanalyseerd om je vaders zijde van de familie aan te tonen. Testen voor dit type DNA gebeurt op het Y-chromosoom, dat alleen van vader op zoon wordt doorgegeven. Wees voorzichtig bij het winkelen – je wilt als vrouw niet per ongeluk een Y-DNA-test bestellen!
Wat voor soort informatie biedt een afkomst DNA-test?
Een gedetailleerde kijk op je familiegeschiedenis.
Veel DNA-testbedrijven, zoals Living DNA, kunnen de migraties van je voorouders door de geschiedenis heen inschatten. Sommigen laten je zelfs die migraties zien met gebruiksvriendelijke, interactieve kaarten, die eeuwen bestrijken. Je kunt zien wie naar waar, uit welke regio en wanneer is geëmigreerd.
Bovendien hebben DNA-testbedrijven vaak toegang tot miljarden records, zoals:
- Geboortegegevens
- Huwelijkscertificaten
- Foto’s
- Overlijdensberichten
- Paspoorten
Met MyHeritage kun je bijvoorbeeld meer dan negen miljard historische records doorzoeken. Met toegang tot dergelijke informatie kun je geleidelijk een groeiende, deelbare stamboom opbouwen, die tot vele eeuwen teruggaat.
Bovendien zullen sommige bedrijven je zelfs actief bij dit proces helpen. AncestryDNA zal je bijvoorbeeld op de hoogte stellen wanneer ze een potentiële genetische relatie hebben ontdekt.
Informatie over familieleden waarvan je nooit wist dat je ze had.
Met de resultaten van een ‘direct-to-consumer’ DNA-test kun je contact leggen met potentiële, levende familieleden. Dit zijn vaak mensen waarvan je nooit wist dat het familie van je was. Dit kan vooral voldoening geven aan geadopteerde personen.
Afhankelijk van het bedrijf waarvoor je kiest, kun je verbinding maken met honderden DNA-matches. Testproviders hebben doorgaans miljoenen klanten in hun referentiedatabases.
AncestryDNA beweert zelfs een online community van 20 miljoen mensen te hebben. Dit zijn klanten, die DNA-tests bij een aanbieder hebben laten uitvoeren en hun contactgegevens hebben verstrekt. Hoe groter de gemeenschap, hoe groter de kans is dat je mogelijke familieleden vindt, je met hen kunt communiceren en je stamboom kunt laten groeien.
Een duidelijker beeld van je etnische afkomst.
DNA-testresultaten geven je een levendige kijk op je genetische geschiedenis – van recente tot verre voorouders. Dit gebeurt door goed naar je persoonlijke DNA te kijken en je inzicht te geven in de moleculaire componenten die jou, jou, maken.
Een afkomst DNA-test kan miljoenen afzonderlijke datapunten op het menselijke genoom analyseren. Omdat mensen ongeveer 99,9% van hun DNA gemeen hebben, is het de bedoeling om de specifieke genetische markers, die ieder van ons uniek te maken, nauwkeurig te bekijken.
De analyse van deze onderscheidende markers kan een zeer nauwkeurige indicatie geven van wie je voorouders waren. Als je markers vergelijkbaar zijn met die van een bepaalde groep, dan stam je waarschijnlijk van die groep af.
Hoe lees je DNA-testresultaten?
Laboratorium-DNA-testresultaten zijn meestal eenvoudig te begrijpen. Bedrijven proberen alles zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken, hoewel dit uiteraard binnen de branche zal variëren. Het doorspitten van zoveel gegevens kan overweldigend zijn, dus neem je tijd hiervoor.
Hier volgen enkele basispunten om in gedachten te houden:
- Etniciteitspercentages zijn slechts schattingen
- Sommige percentages zijn het gevolg van fouten
- Locatie-relaties tonen mogelijke DNA-matches
- Gezondheids- en welzijnsresultaten zijn niet doorslaggevend
Waarom laten DNA-tests regio’s zien en geen landen?
Landen en ‘regio’s’ zijn niet hetzelfde. Landen zijn door de mens gemaakte, politiek afhankelijke constructies zonder echte, wetenschappelijke relatie met je genetica. Biogeografische regio’s daarentegen houden verband met de locaties van je genetische voorouders gedurende generaties. MyHeritage kijkt bijvoorbeeld naar 42 verschillende regio’s.
Jouw specifieke DNA bevat bepaalde “markers”. Deze markers zijn het resultaat van bepaalde etnische groepen, die zich in de loop van de tijd binnen dezelfde algemene locatie of “regio” hebben voortgeplant. Groepen die zich in dezelfde regio hebben vermengd, hebben genetische overeenkomsten. Deze regio’s overlappen elkaar meestal en vinden, in tegenstelling tot landen, op natuurlijke wijze plaats.
Wat is een referentiedatabase?
Een referentiedatabase maakt het mogelijk om levende familieleden te vinden. In deze referentiedatabase worden gegevens opgeslagen van alle personen, die een DNA-test hebben laten uitvoeren en hun informatie beschikbaar hebben gesteld.
Natuurlijk is elk bedrijf anders, maar over het algemeen is het een verzameling klantnamen, genetische gegevens en contactgegevens. AncestryDNA heeft bijvoorbeeld de grootste database.
Klanten moeten hun voorkeuren voor privacy/delen instellen voor of na ontvangst van de resultaten van hun testkit. Afhankelijk van wat die instellingen zijn, kunnen je testresultaten worden gebruikt om je in contact te brengen met mensen uit de database met wie je een genetische link deelt. Dit geldt voor iedereen in de referentiedatabase van een bedrijf.
Wat is een vermenging?
Een vermenging is wat je in je DNA hebt geërfd van de combinatie van je voorouders. Het verwijst naar de voortplanting tussen etnische groepen in een bepaalde regio van de wereld. Het is een wetenschappelijke term, die wordt gebruikt voor het classificeren van je etniciteitspercentages.
Wat betekent het om gedeeltelijk Neanderthaler te zijn?
Maak je geen zorgen als je DNA-testresultaten zeggen dat je deels Neanderthaler bent – het betekent niets slechts.
Neanderthalers waren een van de vele menselijke soorten die 40.000 jaar geleden bestonden. Ze woonden in Europa en stierven vervolgens om onbekende redenen uit voordat de beschaving begon. Ze hebben zich in deze tijd wel vermengd met andere menselijke soorten. Het is dus typerend voor iedereen met Europese afkomst om een beetje Neanderthaler in hun DNA te hebben.
Welke andere soorten DNA-testkits zijn er?
Tegenwoordig hebben DNA-testbedrijven steeds meer te bieden dan alleen testen voor afkomst. Naast afkomst zijn voeding en fitness en gezondheid en welzijn de twee meest voorkomende soorten DNA-tests.
Voeding en fitness
Dit soort DNA-tests kunnen op basis van je genetische achtergrond nuttig inzicht bieden met betrekking tot de ideale voeding en trainingsschema’s. Orig3n richt zich bijvoorbeeld op het onderzoeken van de genen die verband houden met:
- metabolisme
- voeding
- fitnesspotentieel
- huid en haar
- gedrag
- en meer
Gezondheid en welzijn
Veel DNA-testbedrijven kunnen je helpen bij het vaststellen van eventuele gezondheidsproblemen waarvoor je mogelijk een genetische aanleg hebt of waarvan je drager bent. Deze informatie is belangrijk om te weten op welke symptomen je moet letten of welke preventieve maatregelen je moet nemen. 23andMe test bijvoorbeeld de aanleg voor maximaal 40 gezondheidsproblemen, waaronder:
- De ziekte van Parkinson
- Borstkanker
- De ziekte van Alzheimer
Hoeveel kost een DNA-test?
De prijzen voor DNA-tests variëren enorm. Afhankelijk van de aanbieder en de exacte test die je bestelt, kun je een prijs tussen de $ 50 en meer dan $ 600 verwachten. Je moet altijd goed opletten bij het zoeken naar de juiste test en je moet ook zo selectief mogelijk zijn. En vergeet niet om grondig te zijn bij het zoeken naar de juiste test.
Over het algemeen zullen sommige bedrijven meer waar voor je geld bieden dan andere. Houd speciale aanbiedingen, kortingen en scherp geprijsde pakketten in de gaten. Onthoud ook dat niet elk bedrijf gratis verzending aanbiedt en dat er lopende abonnementen of verborgen kosten kunnen zijn. Lees dus altijd de kleine lettertjes.
Hoe weet ik welke DNA-test voor mij geschikt is?
Het vinden van de juiste DNA-testkit hangt echt af van jouw specifieke behoeften. Je moet dus een goed beeld hebben van waar je naar op zoek bent. Er zijn geen twee verkopers precies hetzelfde. Sommige bedrijven, zoals MyHeritage en AncestryDNA, zijn gespecialiseerd in het koppelen van je testresultaten aan toegang tot miljarden historische records om je stamboom te helpen opbouwen.
Het kan ook zijn dat een aanbieder je misschien niet die schat aan informatie biedt, maar je wel een behoorlijk gedetailleerde afkomstrapportage tegen een zeer goedkope prijs kan aanbieden. Dus als betaalbaarheid je prioriteit is, overweeg dan een bedrijf als Vitagene.
Bovendien zijn sommige aanbieders gespecialiseerd in verschillende meerderheid achtergrondreferentiedatabases. Het is dus ook afhankelijk van je etnische achtergrond of je beter voor de ene of de andere aanbieder moet kiezen.
FamilyTreeDNA heeft bijvoorbeeld een kaart met voorouders voor Europese afstammelingen. Living DNA kan je de exacte provincie vertellen waar je voorouders generaties terug leefden. En HomeDNA biedt DNA-tests specifiek voor mensen met Afrikaans of Aziatisch erfgoed.
Voordat je een test bij een aanbieder koopt, moet je bedenken dat je behoeften net zo geïndividualiseerd zijn als je DNA. Het doel is dus om een aanbieder te vinden die aan deze behoeften voldoet.