Drie wegen, één bestemming
Na wat meer te hebben gelezen over DNA, had ik drie vragen:
- Wat kan mijn DNA me vertellen over mijn familiegeschiedenis?
- Hoe kunnen mijn genen mijn uiterlijk, smaak en gedrag beïnvloeden?
- Wil ik weten of mijn DNA me een risico geeft op bepaalde genetische ziekten?
Het doel van 23andMe is het beantwoorden van deze vragen, zoals de slogan al aangeeft: ”Drie wegen. Eén bestemming. Jij.” Ik heb de diensten van 23andMe getest, om te zien of het een van de topbedrijven voor DNA-testen voor afkomst en gezondheid is naast MyHeritage en AncestryDNA. Het was zeker een van de eerste in de industrie, maar is het ook een van de beste?
Het afnemen van de test
De testkit is hetzelfde voor welke test je ook doet. De doos bevat een instructiefolder, een reageerbuisje (met een handige ingebouwde trechter en een dop) en een plastic enveloppe om de reageerbuis in op te bergen. Je moet de bijgeleverde instructies voor het afnemen van je monster volgen, maar ik kan ze als volgt samenvatten:
- Maak een account aan op de website van 23andMe en voeg het serienummer van je testkit toe.
- Zorg ervoor dat je 30 minuten lang niet eet of drinkt en spuug daarna genoeg speeksel in de reageerbuis.
- Breek de trechter af, schroef de dop erop, stop de reageerbuis in de plastic enveloppe en stuur hem terug in de gefrankeerde doos.
Het duurt normaal gesproken 4 weken om je resultaten te ontvangen, maar ik kreeg de mijne binnen iets meer dan een week. In de tussentijd kreeg ik via een serie e-mails updates over hoe mijn test vorderde.
Een gedetailleerde blik op de 23andMe DNA-test voor afkomst
Veel DNA-testbedrijven analyseren alleen je autosomaal DNA, dat je zowel van je vader als van je moeder krijgt. Een paar bedrijven, zoals 23andMe, analyseren ook je Y-chromosoom (bij biologische mannen) en je mitochondriaal DNA (welk geslacht je ook bent) om respectievelijk je vaderlijke en moederlijke familielijnen te traceren. De afkomst test van 23andMe wordt de Ancestry + Traits Service genoemd. Je krijgt informatie over je genetisch bepaalde kenmerken, je erfenis en je etniciteit: Laten we nu eens kijken naar de aparte onderdelen in het online rapport, dat je ook kunt krijgen in de vorm van een goed betaalbaar, gedrukt boek.
Ethniciteitsverslag
In het eerste gedeelte van het oorsprongsrapport van 23andMe wordt gekeken naar de regionale en etnische samenstelling van je voorouders. In mijn geval vertelt het me dat mijn voorouders 48,4% Asjkenazisch-Joods waren, 18,7% Frans en Duits, 12,5% Oost-Europees en ongeveer 2% Zuidoost-Aziatisch. Dat laatste was niet echt een verrassing, want ik had al geruchten gehoord over Javaanse voorouders aan mijn moederskant. Wat je waarschijnlijk wel fijn vind om te horen, is dat het etniciteitsverslag is geëvolueerd sinds ik mijn resultaten heb ontvangen. Er zijn nu 500 extra geografische regio’s in opgenomen voor meer details over het lokaliseren van je wortels. Ter vergelijking: hoewel 23andMe meer dan 1.500 potentiële oorsprongsregio’s over de hele wereld onderscheidt, onderscheidt AncestryDNA 500+ regio’s en MyHeritage DNA slechts 42 etnische regio’s. Een waarschuwing: meer details betekent niet noodzakelijkerwijs meer nauwkeurigheid. Sommige klanten van 23andMe hebben geklaagd over dat hun oorsprongsrapporten niet in overeenstemming waren met bekende feiten over hun familieachtergrond, maar andere klanten (waaronder ikzelf) vonden de resultaten wel betrouwbaar.
Tijdlijn voorouders
Dit nieuwe gedeelte, dat ik nergens anders heb gezien, laat zien hoeveel generaties geleden mijn meest recente voorouder uit elke etniciteit in leven was:
Chromosoom-afbeelding
Een andere relatief nieuwe functie die ik nergens anders heb gezien is de ‘chromosoom-afbeelding’. Dit laat de etniciteit zien die wordt weerspiegeld in elk van je 23 chromosomale basenparen: Wist je dat jij, ik en de meeste mensen met een Europese of Aziatische afkomst misschien deels holbewoner zijn? Dat wil zeggen dat je misschien wat Neanderthaler-DNA uit je verre verleden hebt. Volgens mijn resultaten ben ik ongeveer 4% Neanderthaler, en mijn 291 Neanderthaler-varianten plaatsen mij in de top 25% (of onderste 25%, afhankelijk van hoe je het bekijkt) van alle klanten van 23andMe.
Moederlijke en vaderlijke haplogroepen
Door het analyseren van je mitochondriaal DNA (mtDNA) en Y-DNA (wat sommige bedrijven niet doen), kan 23andMe je moederlijke (moederskant) en vaderlijke (vaderskant) familielijnen opsporen. Je ‘haplogroep’ aan elke kant vertelt je van welke grote groep voorouders je afstamt en waar die groep vandaan komt. Hoewel wetenschappers weten dat we allemaal afstammen van een vrouw die tussen 150.000 en 200.000 jaar geleden in Oost-Afrika leefde, vertelt 23andMe me dat mijn moederlijke haplogroep ‘H2’ laat zien dat ik afstam van een vrouw die zo’n 12.000 jaar geleden in het Midden-Oosten leefde: Mijn vaderlijke haplogroep ‘J’ kan de stamboom helemaal terugvoeren tot haplogroep ‘A’, die meer dan 275.000 jaar geleden in Afrika is ontstaan. 23andMe biedt geografische kaarten waarop deze migraties van voorouderlijke groepen zijn te zien: Dus 23andMe vertelt je over je lang verloren voorouders, maar hoe zit het met je meer recente familieleden?
DNA-verwanten
In het gedeelte DNA-verwanten identificeert het bedrijf andere mensen in de databank van 23andMe die mogelijk familie van je zijn. Kennelijk heb ik 1.191 potentiële levende familieleden waarmee ik contact kan leggen, waarvan er drie naaste familieleden zijn: Je kunt contact leggen met deze personen als je dat wilt én als zij dat willen. Ook kun je toegang krijgen tot hun oorsprongsrapporten, en vice versa, zodat jullie een uitgebreidere stamboom samen kunnen stellen.
Je stamboom
Op het moment van schrijven heeft 23andMe een bèta-stamboom bouwer die een familiestamboom maakt op basis van je matches met andere klanten van het bedrijf. De mijne heeft vooral veel vraagtekens, maar eenmaal verwijderd heb ik mijn ouders handmatig toegevoegd en het gekoppeld aan een achterneef: Deze ‘Family Tree Builder’ is niet zo geavanceerd als de betaalde familiestamboom bouwers van concurrerende bedrijven als MyHeritage en Ancestry, die de lege plekken invullen met informatie uit hun enorme databanken met historische gegevens. Geïnteresseerd in het creëren van een familiestamboom? Bekijk hier onze topstamboom bouwers.
Hoe de DNA-test van 23andMe vergelijkt met testen van andere bedrijven
Na de testen van de belangrijkste concurrenten uit te hebben geprobeerd, kan ik 23andMe de duidelijke winnaar verklaren wat betreft nauwkeurigheid en het niveau van details in de rapporten. Het grootste nadeel is het ontbreken van een genealogische dienst, waarmee je een stamboom zou kunnen samenstellen door te putten uit historische archieven in aanvulling op je DNA. Als je dit wilt, en je bent bereid er een abonnement voor te betalen, kun je kijken naar MyHeritage of AncestryDNA.
Andere DNA-testen om te overwegen
- De DNA-test van Living DNA geeft je een vergelijkbare hoeveelheid informatie over je afkomst, en bevat mtDNA- en Y-DNA-analyse, maar geeft je geen details over je Neanderthaler-afkomst.
- Zowel AncestryDNA als MyHeritage geven je minder informatie over je voorouders dan 23andMe. Ze testen alleen autosomaal DNA, maar putten uit uitgebreide databanken met historische gegevens (tegen extra kosten) om je te helpen een stamboom op te bouwen.
- HomeDNA verkoopt afzonderlijke autosomale, mtDNA- en Y-DNA-afkomst testen. Het biedt ook speciale testkits voor mensen van Afrikaanse of Aziatische afkomst.
Een upgrade van Ancestry naar een gezondheidsrapport voor een beetje extra e
Zoals al is aangegeven, biedt 23andMe drie testen aan: de Ancestry + Traits Service, de Health + Ancestry Service en de VIP Health + Ancestry Service. Je kunt betalen in Amerikaanse dollar, Canadese dollar, Britse pond of euro via Visa, andere creditcards of Apple Pay.
Ancestry + Traits Service
Hier zijn enkele vergelijkingen tussen 23andMe en concurrenten qua prijs:
- De vergelijkbaar geprijsde test van Living DNA geeft je vergelijkbare informatie over je afkomst op basis van autosomaal DNA, Y-DNA en mtDNA. Het vertelt je niet hoeveel ‘Neanderthaler-DNA’ je hebt, en de gedrukte versie van het rapport is duurder.
- De vergelijkbaar geprijsde kit van AncestryDNA bevat veel minder informatie en test alleen autosomaal DNA.
- MyHeritage is iets goedkoper dan 23andMe. De oorsprongsrapporten zijn echter lang niet zo substantieel als die van 23andMe en bevatten geen mtDNA- of Y-DNA-analyse.
- De autosomale test van FamilyTreeDNA is goedkoper, maar je kunt mtDNA- en Y-DNA-testen krijgen tegen extra kosten.
- HomeDNA verkoopt ook los mtDNA en Y-DNA , en de autosomale DNA-test kost nogal wat meer dan de gecombineerde test van 23andMe.
- Helix biedt een oppervlakkig familiestamboom-rapport aan (voor zover ik kan zien) als add-on bij het gezondheidsrapport. Het is duurder dan de Health + Ancestry test van 23andMe.
Health + Ancestry Service
Als je al een familiestamboom-rapport hebt ontvangen van 23andMe, kun je een gezondheidsrapport kopen voor een klein extra bedrag. Je hoeft hiervoor niet nog een DNA-monster in te dienen. Hier zijn de prijsvergelijkingen voor deze dienst:
- De Health + Ancestry test van MyHeritage kost ongeveer hetzelfde als 23andMe (maar is minder robuust).
- De gecombineerde Health + Ancestry test kost iets minder dan de test van 23andMe, maar het rapporteert niet over zoveel ziekterisico’s en dragerschappen.
- Helix biedt een verscheidenheid aan testen voor individuele gezondheidsonderwerpen, maar de vergelijkbare gecombineerde test kost meer, en het dekt niet zo veel ziekterisico’s en dragerschappen.
VIP Health + Ancestry Service
Hiermee kunnen twee mensen worden getest, wat om twee redenen interessant is:
- Wanneer je als biologische vrouw geen Y-DNA-test kunt doen, moet je een mannelijke biologische verwant vragen om er een te nemen om je vaderlijke familielijn op te sporen.
- Als je van plan bent om kinderen te krijgen met iemand, wil je misschien weten of je beide dragers bent van dezelfde genetische ziekterisico’s die kunnen worden doorgegeven aan je nakomelingen.
Misschien vraag je je af waarom het meer dan twee keer zoveel kost als twee standaard Health + Ancestry testkits. Blijkbaar komt dat omdat je er “prioritaire laboratoriumverwerking, eersteklas klantenondersteuning en één-op-één Ancestry uitleg van je resultaten” bij krijgt. Ik ben er alleen niet van overtuigd dat het deze kosten waard is.
Prima voor mij, ondanks klachten van andere klanten
De zelfhulpbronnen van 23andMe bevatten een reeks ondersteuningspagina’s en enkele veelgestelde vragen. Als deze geen antwoord geven op al je vragen, kun je contact opnemen met het bedrijf via e-mail (contactformulier), telefoon of live chat. Ik heb met succes de live chat van 23andMe getest (die niet door veel andere leveranciers wordt aangeboden) en kreeg deze reactie op de e-mail: Ik had wat klachten van klanten gelezen over 23andMe, over dat het informatie van klanten na verloop van tijd verwijdert, maar het klantenserviceteam verzekerde me per telefoon en snelle reactie per e-mail dat dit niet het geval is. Het enige waar ik dit aan kan toeschrijven is het feit dat 23andMe zijn website in 2017 opnieuw heeft ontworpen en klanten heeft geïnformeerd dat: “al uw huidige gezondheidsrapporten permanent zullen worden gearchiveerd in een afdrukbaar PDF-formaat.” Andere klachten van klanten gaan over dat het bedrijf beweert dat de speekselmonsters niet genoeg DNA bevatten voor analyse. Deze klanten moesten meerdere monsters opsturen, soms zonder resultaat, en ze konden geen geld terugkrijgen.
Mijn favoriete DNA-testdienst tot nu toe
Zoals ik al heb aangegeven is 23andMe, van de diensten die ik tot nu toe heb getest, mijn favoriete dienst voor DNA-testen. Zowel de oorsprongs- als de gezondheidsrapporten gaven meer informatie dan de meeste andere bedrijven tegen lagere kosten. Tot slot heb ik, ondanks enkele klachten van klanten, een meer dan bevredigende ervaring met de ondersteuning gehad. Dat gezegd hebbende, is het als je alleen geïnteresseerd bent in het afnemen van een DNA-test voor gezondheidsinformatie, misschien de moeite waard om te kijken naar een andere leverancier, zoals DNAfit of Helix. 23andMe biedt deze informatie namelijk alleen aan als onderdeel van een pakket. Door voor een ander bedrijf te kiezen, kun je vergelijkbare informatie (of meer) krijgen zonder dat je hoeft te betalen voor resultaten over je afkomst. Als je echt geïnteresseerd bent in het verkennen van je genealogie, biedt aan de andere kant AncestryDNA en MyHeritage veel meer op het gebied van historische gegevens en stambomen. Je zult waarschijnlijk wel een abonnement moeten nemen. Ik raad je aan om voor 23andMe te kiezen als je op zoek bent naar een goed, all-round pakket dat je een beetje van alles biedt. Het resultaat is een goede balans tussen leuke informatie en bruikbare inzichten.